Miasta w Polsce stoją przed wyzwaniem zielonej transformacji, która ma na celu poprawę jakości życia mieszkańców oraz ochronę środowiska. Dzięki programowi „Zielona Transformacja Miast” ponad 8,9 miliarda euro zostało przeznaczonych na realizację projektów ekologicznych w miastach. Na terenie Mazowsza aktualnie prowadzonych jest aż 40 projektów o łącznej wartości przekraczającej 760 milionów złotych. Środki te mogą być wykorzystane na szereg innowacyjnych rozwiązań, takich jak infrastruktura wodociągowa i kanalizacyjna, systemy retencji wody, monitoring jakości powietrza, ekologiczny transport publiczny czy budowa ścieżek rowerowych.
Liderami w zakresie wdrażania zielonych technologii są m.in. Wrocław, Gdańsk i Poznań, które realizują projekty dotyczące rozwoju infrastruktury rowerowej, tworzenia zielonych przestrzeni publicznych, elektromobilności oraz poprawy efektywności energetycznej budynków. Te inwestycje wpisują się w ideę zrównoważonego rozwoju miast, przyczyniając się do poprawy komfortu i zdrowia mieszkańców.
Rola technologii w zrównoważonym rozwoju
Nowoczesne technologie odgrywają kluczową rolę w zielonej transformacji polskich miast. Miasta takie jak Rybnik inwestują w ekologiczny transport, wprowadzając do użytku autobusy wodorowe i tworząc Rybnicki Okręg Wodorowy. Władze miejskie wykorzystują także inteligentne czujniki do monitorowania jakości powietrza i optymalizują zarządzanie ruchem w celu redukcji emisji spalin. Rozwijane są również systemy informowania mieszkańców o zagrożeniach pogodowych, jak platforma KMK Info w Krakowie, która wspiera adaptację do zmian klimatu.
Technologie wspierają również efektywne zarządzanie zasobami wodnymi i energetycznymi w ramach koncepcji „smart city”. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań, takich jak turbiny wiatrowe o pionowej osi czy ogniwa fotowoltaiczne oparte na perowskitach, miasta mogą zwiększać wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i ograniczać zużycie paliw kopalnych, przyczyniając się do poprawy stanu środowiska.
Kluczową rolę w zrównoważonym rozwoju odgrywa także gospodarka wodna, gdzie technologie monitorowania i oczyszczania wody pomagają w optymalizacji zasobów. Ponadto, technologie informatyczne, takie jak systemy ERP, wspierają firmy w realizacji celów związanych z gospodarką cyrkularną i ograniczaniem odpadów, co ma istotne znaczenie dla ochrony środowiska.
Najlepsze praktyki
Miasta w Polsce podejmują ambitne działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, wdrażając strategie ESG. Jednym z kluczowych elementów tych strategii jest rozwój zielonych przestrzeni miejskich – od budowy parków miejskich po wprowadzanie zielonych dachów. Poznań realizuje projekty termomodernizacji budynków i instaluje panele fotowoltaiczne, znacznie ograniczając swój ślad węglowy. Kraków, Łódź, Opole, Gdańsk, Kielce i Poznań przyjęły uchwały krajobrazowe, które regulują estetykę reklam zewnętrznych, przyczyniając się do poprawy wyglądu miast.
Wrocław wdrożył kompleksowy program „Zielony Wrocław”, który skupia się na zazielenianiu przestrzeni miejskiej, poprawie jakości powietrza oraz rozwoju zrównoważonej mobilności. Rozbudowa infrastruktury rowerowej, zwiększanie udziału transportu elektrycznego i hybrydowego to kolejne przykłady dobrych praktyk stosowanych w polskich miastach. Wszystkie te działania mają na celu ograniczenie emisji CO2 i przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, w tym podejście zero waste.
Obserwowane jest jednak pogorszenie postrzegania kryzysu klimatycznego wśród Polaków – odsetek uważających go za poważne zagrożenie spadł z 83% w 2018 roku do 77% w 2021 roku. Jednocześnie, 19% respondentów nie jest gotowych na żadne poświęcenia w walce ze zmianami klimatu. Dlatego ważne jest, aby władze lokalne kontynuowały wdrażanie innowacyjnych rozwiązań, takich jak zielone dachy czy parki miejskie, i edukowały społeczeństwo na temat korzyści płynących z zielonej transformacji.
Perspektywy dla polskich miast
Polskie miasta aktywnie dążą do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu. Miasta takie jak Warszawa, Kraków, Wrocław, Rzeszów i Łódź otrzymały już wsparcie finansowe od Komisji Europejskiej na transformację w kierunku zrównoważonego rozwoju.
Wyzwaniem dla samorządów są wyższe koszty i trudności technologiczne, ale środki z Krajowego Planu Odbudowy mają pomóc im w realizacji inwestycji zgodnych z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego. Polskie miasta inwestują w recykling w architekturze, efektywne zarządzanie zasobami i adaptację do zmian klimatycznych.
Ponad 60% polskiej populacji mieszka w miastach, dlatego niezwykle ważne jest, aby procesy urbanizacji były prowadzone z poszanowaniem zasad zero waste. Dziesiątki miliardów euro z unijnych funduszy mają wspomóc polskie samorządy w budowie zrównoważonych, inteligentnych i zielonych miast, które staną się modelowymi przykładami dla reszty Europy.
